İstifa restinde ilk raund Zarif'in
Dini lider Hamaney’in de istifa kararına olumsuz bakması
sonucu yaşanan geri dönüş, Dışişleri Bakanı Zarif’i, adeta “seçilmiş” bakandan
“atanmış” bakan statüsüne yükseltti.
İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Şubat ayının sonlarına
doğru görevinden istifa ettiğini açıkladı. Üstelik bu kararını, ülkede
kullanımı yasak olan Instagram’daki hesabından duyurdu. İstifa haberinden iki
gün sonra Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Zarif’in istifasını kabul etmedi ve Zarif,
ülkeye gelen Ermenistan heyetini karşılamak suretiyle görevine devam etti.
İranlı bakan daha önce de istifa etmiş ancak Ruhani tarafından vazgeçirilmişti.
Ancak bu seferki istifa açıklaması, zamanlaması ve içeriği bakımından
diğerlerinden çok daha fazla anlam ve önem arz ediyor.
İran'ın Kafkaslarda nüfuz arayışı
İran, Kafkas ülkeleri üzerindeki etkisini artırmak,
bölgedeki güç dengesini kendi siyasi ve ekonomik çıkarlarını maksimize edecek
şekilde yeniden dizayn etmek için bölgede daimi ve yakın ilişkiler kurma
mücadelesini diri tutmakta.
“Halkımız çok iyi biliyor ki, İran’ın kuzey bölgeleri ve
Kafkaslar 205 yıl önce sadakatsiz Kaçar Hanedanı döneminde İran’dan koparıldı.
Hatta 47 yıl önce, İslam Devrimi gerçekleşmeden yedi yıl evvel, Pehlevi rejimi
döneminde coğrafya kitaplarında İran’ın 14. vilayeti olarak nitelendirilen
önemli bir güney parçamız (Bahreyn) bizden koparıldı...” Bu sözler, 11 Şubat’ta
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani tarafından İran İslam Devrimi’nin 40. yıldönümü
kutlamaları kapsamında toplanan kalabalığa seslenirken kullanıldı. Kullanılan
ifadeler coşku verici bulunabilir ancak İran’ın günümüzde Kafkas devletlerine
yönelik izlediği dış politika ve hak iddialarına ilişkin önemli mesajlar
vermektedir.
Orta Asya: Avrasya'daki fay hatlarının birleştiği nokta
ABD'nin askeri, ekonomik ve siyasal anlamda en az görünür
olduğu bölge olarak ön plana çıkan Orta Asya, aynı zamanda bu ülkenin bölgedeki
enerji rezervlerini Batılı müttefiklerine yönlendirmeye yönelik çabalarına da
sahne oluyor.
Jeopolitik teorileri içinde en bilinen teori olan “kara
hakimiyeti” teorisine göre dünyanın merkezi olarak görülen Avrasya anakarasının
en önemli bileşenlerinden biri de Orta Asya’dır. Avrasya’nın dünyanın
jeopolitik merkezi olduğuna dair anlayış, Avrasyacılık düşüncesi tarafından da
kabul görmektedir. Türkiye’nin de bir parçasını oluşturduğu, güney sınırı
Ortadoğu ve Hint alt kıtasında, batı sınırı Doğu Avrupa’da ve doğu sınırı ise Çin’de
biten bu alan, dünyanın en büyük coğrafi bileşenlerinden biri olmanın yanı
sıra, içerdiği toplumsal, sosyokültürel ve siyasal çeşitlilik açısından da
sorunlar ekseninde algılanmaya oldukça açık bir bölgeyi ifade ediyor. Bir dönem
büyük bir bölümü SSCB kontrolü altında kalan Avrasya’nın temel bir bileşeni
olan ve Türk kökenli halkların yoğunlukla yaşadığı bir bölge olması hasebiyle
“Türkistan” olarak da adlandırılan Orta Asya, Hazar denizi kıyılarından Çin’e
kadar olan bölgeyi içerir. Hatta Çin’in en batı eyaleti olarak bilinen, bu
ülkenin topraklarına en son katılmış toprak parçası olan ve Doğu Türkistan
olarak adlandırılan Sincan Uygur Özerk Bölgesi de Türkistan coğrafyasının ve
genel itibarıyla Orta Asya’nın önemli bir parçasıdır.
Ortadoğu: Yeni dünya düzeninin adının konulduğu, oyun bozucucoğrafya
Yeni uluslararası sistemin adı, büyük ölçüde Ortadoğu
merkezli yaşanan güç mücadelesiyle birlikte şekillenmiş görünüyor. Bu bağlamda
ABD’nin tek kutuplu bir dünya inşa edemeyeceği anlaşılmıştır.
Aralık 2018’in son günlerinde Bağdat’ın batısındaki el-Esed
hava üssünde görevli Amerikan askerlerine Noel dolayısıyla sürpriz bir ziyaret
gerçekleştiren Donald Trump’a uçuşu sorulduğunda, “Endişelerim mi vardı; evet
endişelerim vardı” cevabını vermişti. Oysa söz konusu ziyaretin sadece 3,5 saat
sürmesi, Bağdat’a gidilmemesi ve Irak başbakanıyla yapacağı görüşmeyi iptal
etmesi, endişeden öte bir şeye, korkuya işaret ediyordu. Ortadoğu tüm
gerçekliğiyle Trump’a soğuk bir “hoş geldin” demişti.
Somali'de yeni yönetim beklentileri karşılayamadı
Somali Cumhurbaşkanı Farmajo’nun iktidardaki iki yılı hiç de
kolay geçmedi. Terör, Farmajo’nun cumhurbaşkanı seçilmesi halinde kısa sürede
Eş-Şebab'ı bitireceğini taahhüt etmesine rağmen ülkenin en önemli sorunu olmaya
devam ediyor.
Somali Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullah Muhammed Farmajo, 8
Şubat 2019 itibarıyla Somali cumhurbaşkanlığı yerleşkesi Villa Somali'deki
görev süresinin 2’nci yılını geride bıraktı. Ülkede son dönemde yaşanan
gelişmeler dikkate alındığında bu iki yılın hem Somali hem de Farmajo için hiç
de kolay geçmediği söylenebilir. Somali’de birlik ve beraberliği sağlama,
yoksulluğa çare bulma ve kısa sürede terörü bitirme vaadiyle iktidara gelen ve
ABD vatandaşlığı da bulunan Farmajo, dengelerin hızla değiştiği Afrika
Boynuzundaki ülkede bu iki yıllık süre zarfında neler yaptı?
Esed'in Tahran ziyareti ne anlama geliyor?
Esed’in Tahran ziyareti ve İran makamlarıyla
gerçekleştirdiği görüşmeler, şu aşamada İran’a ait kuvvetlerin Suriye’den çıkma
niyetinde olmadığını ve bilakis Esed’in ülkesindeki İran varlığını
desteklediğini gösteriyor.
Basına haber verilmeksizin 25 Şubat Pazartesi günü Tahran’ı
ziyaret eden Beşşar Esed, İran devrim rehberi ve cumhurbaşkanıyla ayrı ayrı
görüşmeler gerçekleştirdi. İran ve müttefiklerinin, Esed’in bu ziyaretini
“direniş ekseninin bir zaferi” olarak kutlamalarına rağmen Dışişleri Bakanı
Cevad Zarif’in beklenmedik istifası soğuk duş etkisi yaparak söz konusu
ziyareti tartışmaya açmış bulunuyor.
2011 yılında Suriye’de protesto ve çatışmaların
başlamasından bu yana Esed iki defa Rusya’yı ziyaret etmiş olsa da bu İran’a
gerçekleştirdiği ilk ziyaretti. Her ne kadar Tahran’ı çok daha önce ziyaret
etmesi ve kendisinden askerî ve iktisadi olarak hiçbir şey esirgemeyen İran
makamlarına şükranlarını arz etmesi beklense de Devrim Muhafızları Kudüs Gücü
Komutanı Kasım Süleymani’nin daveti üzerine gerçekleştiği söylenen bu ziyaretin
birçok hedefi bulunuyor.
Tunus siyasetinde Körfez gölgesi
Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlere hazırlanan Tunus'ta
siyaset, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’ın seçimlere eski rejim
ve Nida Tunus lehine müdahale etmeye çalıştığı iddiaları ile daha da karmaşık
bir hal alıyor.
Tunus siyasetinde yıl içerisinde gerçekleşmesi beklenen
cumhurbaşkanlığı ve genel seçimler nedeniyle 2019 yılı şimdiden önemli bir
dönüm noktası olacağa benziyor. Ülke siyaseti, 2011 sonrası dönemde siyasette
kutuplaşmanın en üst seviyelere taşındığı nadir dönemlerden birine tanıklık
etmekte. Her ne kadar taraflar henüz devlet başkanı adaylarını resmi olarak
açıklamamış olsa da, karşılıklı suçlamaların arttığı Tunus’ta tüm siyasi
aktörler seçim hattına girmiş bulunuyor. Ancak seçim yarışı, Birleşik Arap Emirlikleri
(BAE) ve Suudi Arabistan’ın seçimlere eski rejim ve Nida Tunus lehine müdahale
etmeye çalıştığı iddiaları ile daha da karmaşık bir hal alıyor.
Gündem
Türkiye ve dünya gündemi, lider programları ve uluslararası etkinlikler.
1- TBMM Başkanı Mustafa Şentop, hukukçularla kahvaltılı
toplantıda bir araya gelecek, Çorlu Bakkallar Odası'nın onuruna vereceği akşam
yemeğine iştirak edecek.
2- Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Çekmeköy’de halkla
buluşacak, Eyüp’te Yozgatlılar Konfederasyonu Buluşması'na katılacak.
3- Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Çerkezköy
Mimarlar Mühendisler Yapı Denetimler ile kahvaltılı toplantıya katılacak, Roman
vatandaşlarla bir araya gelecek, Süleymanpaşa 100. Yıl Mahallesi Seçim
Ofisi'nin açılışını gerçekleştirecek, AK Parti Büyükşehir Belediyesi Başkan
Adayı Mestan Özcan'ın tanıtım toplantısı ile Çorlu aday tanıtım toplantısına
katılacak.
4- İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, şehit aileleri, muhtarlar
ve STK temsilcileriyle öğle yemeğinde bir araya gelecek, Kongre Müzesi
bahçesinde halka hitap edecek. Kahramankazan Kent Meydanı'nda vatandaşlara
seslenecek Soylu, "Ankara'daki Karadenizliler Buluşması"na iştirak
edecek.
5- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bayburt
Yazyurdu Köyü Kalkındırma ve Yardımlaşma Derneği ile İstanbul Bilecikliler
Yardımlaşma ve Kalkındırma Derneğini ziyaret edecek.
6- MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Söğüt'te Ertuğrul Gazi
Türbesi'ni ziyaret edecek, açık hava toplantısında partililere seslenecek,
Eskişehir'de Cumhur İttifakı toplantısına katılacak.
7- Suriye iç savaşındaki gelişmeler ile bölgedeki durum
izleniyor.
8- Spor Toto Süper Lig'de 25. haftaya Aytemiz
Alanyaspor-Büyükşehir Belediye Erzurumspor, Göztepe-Kasımpaşa, Çaykur
Rizespor-İstikbal Mobilya Kayserispor, Beşiktaş-Atiker Konyaspor maçlarıyla
devam edilecek.